JOHN DALTON

John Dalton 6 Eylül 1766’da geçimini dokumacılıkla sağlayan bir ailenin çocuğu olarak hayata başlamıştır. Ailesinin Quaker mezhebine mensup olması nedeniyle öğretim hayatına ‘Dostların Dini Derneği’ okulunda başladı. Henüz 12 yaşında olmasına rağmen başarılı olması sayesinde okulunda öğretmenlik de yapmıştır. Dalton’un fizik ve kimya serüveninin başlangıcı ise biraz farklı olmuştu. Tıp veya hukuk okumayı düşünen Dalton’un planları yakınlarından bu konuda destek alamaması nedeniyle değişmiştir. Sonrasında ise Mancherster’daki New College’da matematik ve doğa felsefesi öğretmenliğine başladı.

Dalton üniversite öğrenimini bitirdikten sonra öğretmenliğe başlamış ve öldüğü güne kadar Manchester’da yaşamıştır. Meraklı bir araştırmacı olan Dalton, öğretmenliği süresince özellikle fizik, kimya ve meteoroloji alanlarında yaptığı çalışmalarla adından söz ettirmiştir. Dalton’un tüm dünyada tanınması sağlayan renk körlüğü ve atom modeli çalışmalarına birlikte göz atalım.

Renk Körlüğü (Daltonizm);

1794 yılında Manchester’da Edebiyat ve Felsefe topluluğuna katılan Dalton, kısa bir süre sonra renkleri görme konusunda bir eser yayınladı. Dalton bu eseriyle kendisinde de bulunan renk körlüğü hastalığını tanımlayan ilk kişi olmuştur. Bu nedenle renk körlüğüne daltonizm de denilmektedir.

Görme işleminde, gözün arka bölümündeki koni hücreler farklı renkler için farklı dalga boylarına duyarlıdır. Duyarlı olduğu ışıkla uyarılan koni hücrelerinde kimyasal değişme gerçekleşir ve oluşan elektrik sinyalleri beyne iletilir. Beyin, alınan bu sinyalleri renk denilen algıya dönüştürür. Dalton yayınladığı çalışmasında göz küresinin sıvı kısmının solması sonucunda renk körlüğü hastalığının oluştuğunu belirtmiştir. Günümüzde de renk körlüğünün nedeni olarak Dalton’un çalışması halen kabul görmektedir.

►Atom Modeli;

Renk körlüğü çalışmasından sonra Dalton’un tüm dünyada tanınmasını sağlayan en büyük çalışması atom modeli kuramıdır. Eski Yunanlılar’ın atom konusundaki düşüncelerine kendi görüşlerini de eklemiş ve oluşturduğu kendi atom kuramıyla, modern atom teorisinin temellerinin atılmasını sağlamıştır. Dalton’un atom kuramı 3 temel ilkeye dayanmaktaydı;

► Her şey çok küçük bileşen olan atomlardan oluşmaktadır ve bu atomlar yok edilemez, var edilemez, bölünemezdir.

► Aynı elementin tüm atomları özdeştir ancak farklı elementlerin atomları boyut, kütle açısından farklılık gösterebilir.

► Aynı element atomları belirli oranlarda birleşerek bileşikleri oluşturur. (2 Hidrojen atomu ile 1 Hidrojen atomunun birleşerek suyun atom grubunu oluşturması gibi)

Dalton'un atom modelinde yeni araştırmalar sonucunda bazı yanlışlar belirtilmiştir. Örneğin; atomların temel parçacıklardan oluştuğu ve atomun dış kısmındaki elektronların yerleşme üzenlerinin değiştiği keşfedilmiştir. Her ne kadar Dalton atom modelinde yanlışlar olsa da 'atom' kavramını açıklama girişimi olması sayesinde modern atom kuramının temellerini oluşturmuş ve kendinden sonraki çalışmalara öncelik etmiştir.