SİR WİLLİAM RAMSAY

William Ramsay. İskoçyalı kimyager. Asal gazları keşfetmiş ve bu buluşu ona 1904'te Nobel Kimya Ödülü'nü kazandırmıştır. Neon ve Krypton elementlerini bulmuştur.

Soygazlar grubunda yer alan altı elementin dördü (neon, argon, kripton, ksenon) tek bir bilim insanı tarafından keşfedildi: William Ramsay. 1852 yılında dünyaya gelen İskoç bilim insanı William Ramsay’in kimyaya ilgisi barutu anlatan bir kitapla başladı. Ramsay çalışmalarına İskoçya’nın Glasgow şehrinde başladı. Organik kimya üzerine yaptığı tezle Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayan Ramsay daha sonra Glasgow’a geri döndü. Özellikle sıvı haldeki bileşiklerin molekül ağırlığını belirlerken deneylerinde kullandığı icatçı ve titiz tekniklerle tanındı.

Dönemin ünlü fizikçilerinden LordRayleigh havadan elde ettiği azotun yoğunluğunun diğer bileşiklerden elde edilen azottan büyük olduğunu gözlemlemişti. Bu çalışmadan haberdar olan Ramsay havada, yoğunluğu azottan daha büyük olan bir gaz araştırmaya başladı ve argon adını verdiği gazı buldu. Uranyumlu minerallerde argon arayan Ramsay, çalışmaları esnasında helyumu keşfetti. Aslında helyumun varlığı 1868’den beri biliniyordu ama Dünya’da değil Güneş’te olduğu düşünülüyordu. Ramsay Dünya’da da helyum olduğunu ispatlamış oldu. Bu keşiflerden sonra Ramsay ve birlikte çalıştığı bilim insanları havayı sıvı hale getirerek atmosferden neon, kripton ve ksenonu elde ettiler. Çalışmalarından dolayı 1904 yılında Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan William Ramsay 1916 yılında hayatını kaybetti.

William Ramsay’in altı soygazın dördünü keşfetmesinden bahsetmişken diğer iki soygaz

olan helyum ve radonu hangi bilim insanlarının keşfettiğini merak edenleri de kısaca bilgilendirelim. Helyum 1868’de Fransız gökbilimci Pierre Janssen tarafından keşfedildi. Hindistan’da güneş tutulmasını gözlemleyen Pierre Janssen helyumun sarı spektral emisyon çizgilerini fark etti. İngiliz gökbilimci Norman Lockyer de aynı durumu gözlemledi ve Yunan güneş tanrısı Helios’un ismini kullanarak elemente helyum adını verdi.

Radon ise, 1900 yılında, Alman kimyager FriedrichErnstDorn tarafından radyumun bozunması araştırılırken keşfedildi. Önceleri niton ismi verilen elemente 1923 yılından itibaren radon dendi.

Helyum ve argonun periyodik tablodaki konumları, en az üç soy gazın daha var olduğuna

işaret ediyordu. Ramsay ve İngiliz kimyacı M. W. Travers, neon, kripton ve ksenon olarak adlandırılan elementleri çok düşük sıcaklıkta ve yüksek basınç altında sıvılaştırılan havadan ayrıştırmayı başardılar. Ramsay 1910’da da soy gazların en sonuncusu olan nitonu (bugün radon olarak bilinir), radyumun radyoaktif bozunma ürünleri arasında belirledi.

Ramsay 1888’de RoyalSociety üyeliğine seçildi, 1902’de “sir” unvanı aldı.

ESERLERİ;
A System of InorganicChemistry (1891; Bir İnorganik Kimya Sistemi),
TheGasesoftheAtmosphere (1896; Atmosfer Gazları),
Modem Chemistry (1900; 2 cilt; Modern Kimya),
IntroductiontotheStudy of PhysicalChemistry (1904; Fiziksel Kimyaya Giriş)
ElementsandElectrons (1913; Elementler ve Elektronlar) başlıca yapıtları arasındadır.